اين كانه در صنايع گوناگوني مورد مصرف قرار مي گيرد. به دليل فراوان بودن ذخاير باريت در بيشتر نقاط دنيا و همچنين ويژگيهاي خاص آن ، كاربرد زيادي در صنايع مختلف پيدا كرده است. باريت عمدتاً بعنوان پرکننده در تهيه گل حفاري، لاستيک، کاغذهاي-مرغوب، کابل سازي، پلاستيک سازي، ساخت و پردازش كائوچو، رنگ سازي، سراميک سازي، ساخت شيشه هاي شفاف، صنايع چيني سازي، لوازم آرايشي، جوهر سفيد و لاک غلط گير، ساخت لباس هاي عايق، لنت ترمز، شمع اتومبيل، لوله هاي خلاء، وسايل آتش بازي، مواد منفجره، آلياژ، حفاظت اشعه، در لامپ هاي فلوئورسنت، در رآکتوهاي هسته اي، داروسازي و پزشکي يافت مي شود.
گل حفاري:
باريت كاني تميز، نسبتاً نرم، بياثر و كاملاً ارزان با وزن مخصوص بيش از 4 گرم بر سانتي متر مکعب است كه در گل حفاري مورد استفاده در چاههاي عميق به روش چرخشي ميتواند 40% از مواد تشكيل دهنده را شامل شود. اين كاربري 95% مصرف باريت را در بر ميگيرد. باريت يک كاني حياتي در صنعت حفاري نفت و گاز محسوب مي گردد. طبق آمار سال 1980، حدود 90 درصد از باريت توليدي دنيا در گل حفاري به مصرف مي رسد زيرا باريت به دليل وزن مخصوص بالا، سادگي مصرف در حين كار، خنثي بودن از نظر شيميايي، نرمي و مناسب بودن از نظر قيمت، در گل حفاري مورد استفاده قرار مي گيرد. ميزان باريت مصرفي در هر كيلومتر حفاري حدود 429 تن گزارش شده است. اين کاني براي خنک کردن و روان نمودن مته هاي حفاري، پوشش دروني چاه، انتقال مواد ناشي از حفاري به داخل زمين و کنترل فشارهاي غيرعادي درون چاه هاي نفت و گاز استفاده مي شود. به طور محسوسي وزن مخصوص گل را بالا برده و سبب شناور شدن سنگريزه ها مي شود.
بيشترين مصرف باريت بالاتر از 80% در تهيه گل حفاري است. وزن مخصوص بالا، سختي متوسط، پايين، خنثي بودن از نظر شيميايي، سهولت حمل و نقل، از عواملي است كه باعث استفاده باريت به عنوان گل حفاري مي شود. باريت حدود 40% از گل حفاري را تشكيل مي دهد. اين گل مخلوطي از آب، رس و باريت بوده كه براساس تفاوت در شرايط محلي مخزن و نسبت مواد تشكيل دهنده گل حفاري متفاوت خواهد بود. وزن مخصوص اين گل بايد 7/2 باشد. دو نوع اصلي گل از گل حفاري وجود دارد كه عبارتنداز: سيالات با زمينه آب(WBMC) و سيالات با زمينه نفت (OBMC).
علاوه براين دو نوع، سيالات بازمينه اي از چندين تركيب (اس. بي. ام. اس) نيز وجود دارد كه استفاده از آن در برخي از موارد گزارش شده است. انتخاب هر يك از اين سيالات به تشكيلات زمين شناسي در مسير چاه حفر شده، فشار تشكيلات، درجه حرارت پايين گودال و عمق چاه بستگي دارد. به طور كلي، گل مورد نظر از ميان لوله حفاري به پايين تلمبه مي شود و از داخل سرمته به كف چاه ريخته و از طريق فضاي بين لوله و ديواره چاه به سطح صعود مي كند.
مشخصات باریت:
باریت ترکیب طبیعی سولفات باریم به فرمول BaSO4 می باشد که به نام Heavy Spar نیزشناخته میشود که جزو گروه سولفاتها میباشد. نام باریت از واژه یونانی barys به معنای سنگین و به دلیل سنگینی ویژه و بالای آن گرفته شده است. سیستم تبلور آن ارتورومیک میباشد. باریت در طبیعت به صورت رگهای ، لایهای و بر جای مانده یافت میشود.
باریت یکی از کانیهای عادی رگهها است و معمولا همراه کوارتز و کلسیت ظاهر میشود. همچنین در سنگهای آهکی و ماسه سنگ نیز دیده میشود و در بعضی کنکرسیونها مقدار آن زیاد است ولی در هر صورت به عنوان کانی اولیه سنگها نادر است. صفت مشخصه مهم باریت این است که در مقایسه با سایر مواد غیرفلزی بسیار سنگین میباشد.
این کانی یک کانی صنعتی بوده و از آن استفادههای زیادی در صنعت میشود. ولی به خاطر سنگینی زیاد باریت معمولا حمل و نقل آن برای مسافت زیادی چه توسط کامیون و چه توسط قطار با صرفه نبوده و ضمنا به خاطر پراکندگی وسیع این ماده معمولا استخراج آن بیشتر از شرایط زمین شناسی تابع شرایط محیط است.
بلورهاي باريت معمولاً شفاف تا نيمه شفاف و کدر بوده و رنگ آنها سفيد تا بي رنگ است که گاهي تمايل به زرد شفاف، خاکستري، آبي کم رنگ، قرمز يا قهوه اي و بندرت قهوه اي تيره است. جلاي اين کاني شيشه اي تا صدفي و گاهي جلاي صمغي و مرواريدي دارد. رنگ خاکه آن سفيد است که بر اثر مالش، گاهي اوقات بودار مي شود.
باريت خالص از65.7 % اکسيدباريم BaO و34.3% اکسيد سولفورو SO3 تشکيل شده و بندرت به صورت خالص در طبيعت يافت مي شود.
باريت داراي خاصيت فسفرسانس و فلوئورسانس بوده و ساختمان بلوري آن بر اثرگرما (شعله فوتک ) شکسته شده و به سختي گداخته مي شود. حرارت دادن شديد آن، سبب تظاهر رنگ فلوئورسانس نارنجي درخشان تا متمايل به نارنجي (نشانه وجود هماتيت يا کاني هاي سولفيدي)، قرمز ارغواني ( نشانه وجود عنصر استرانسيم) و سبز متمايل به زرد (نشانه وجود عناصر قليايي ) مي گردد،
بر روي زغال ابتدا پرل Perle مشخصي ايجاد مي نمايد ولي با ادامه حرارت، توده هماتيتي به صورت گسترده بر روي زغال تشکيل مي شود.
باریت در حالت معمولی سفید رنگ تا خاکستری روشن است ولی ممکن است به رنگهای متمایل به آبی ، قهوهای یا سیاه نیز دیده شود. باریت یک کانی اوپک تیره بوده و دارای جلای صدفی تا شیشهای میباشد. نمونههای تیپیک آن به صورت بلورهای اورترومبیک کشیده دیده میشود اما باریت تجارتی به صورت دانه دانه ، تودههای بلورین و یا قلوهای تهیه میشود. وزن مخصوص این کانی زیاد میباشد و در حدود 4.3 تا 4.6 میباشد. این مشخصه باریت کمک زیادی به شناسایی آن میکند. سختی باریت دارای دامنه تغییرات قابل ملاحظهای میباشد و از 2.5 تا 3.5 متغیر میباشد که معمولا نواحی مختلف باریت با سختی متفاوتی را تولید مینمایند.
پودر باريت BaSo4 به صورت پودري سنگين با وزن مخصوص4.5، سختي3.5- 2.5، سفيد رنگ تا خاكستري با جلاي شيشه اي، كليواژ كامل در جهت {001}، بدون بو و غيرمحلول در آب و حلال هاي آلي است و به علت محلول نبودن در آب خاصيت سمي ندارد حال آن که سولفيد باريم به علت محلول بودن و آزاد شدن يون باريم در آب به شدت سمي است.
راههای شناسایی از دیگر کانیها:
باريت از نظر شيميايي خنثي بوده و وزن مخصوص آن نسبتاً زياد است و از ديدگاه شکل شناسي مي تواند با کلسيت، سلستين، ويتريت، آراگونيت، آلبيت، ژيپس، فلوئورين و انيدريت تشابه داشته باشد. از کلسيت، ويتريت و ژيپس بواسطه غيرقابل حل بودن در اسيد، از آلبيت ( و بطور اعم از فلدسپارها) بواسطه نرمي، از سلستين و انيدريت بواسطه فلوئورسانس نارنجي پس از گداخته شدن و سبز نمودن رنگ شعله فوتک،از فلوئوريت بواسطه فقدان فلوئورسانس و از آراگونيت بوسيله و مخصوص بالا و رخ شناخته مي شود.
باريت از نظر ساختمان بلورين تنها با ويتريت (کربنات باريم) مشابه است و از نظر کاربرد در صنايع، ويتريت مي تواند جايگزين نسبتاً مناسبي باشد ولي تظاهر اتفاقي آن و تجمع با کانه هاي فلزي بويژه سرب و روي از اقتصادي بودن آن مي کاهد.
نحوه تشکیل باریت :
باریت یک کانی رایج با گسترش زیاد است. بطور معمول به عنوان یکی کانی باطله در رگههای گرمایی همراه با کانسنگهای نقره، سرب ،مس،کبالت ، منگنز ، آنتیموان و همچنین در رگههای موجود در سنگ آهکی با کلسیت یا به صورت تودههای باز مانده در رسهای پوشاننده سنگ آهکها و نیز در ماسه سنگها با کانسنگهای مس یافت میشود در بعضی مناطق به عنوان سیمان ماسه سنگها عمل میکند. گاهی نیز از چشمههای آب گرم رسوب میکند.
مکانهای مهم رخداد بلورهای باریت عبارتند از: دستمورلند و کامبریا انگلستان ، فلسوبانیا و دیگر مناطق رومانی و ساکسونی آلمان عمدتا به صورت رگهای ، آشیانهای و تودههای نامنظم در سنگ آهکها و یا دولومیت متحده در جورجیا ، تشی ، میسوری و آرکانزاس استخراج شده است.
اشکال پیدایش باریت:
1- نوع رگهای:
محلولهای گرمایی وماگمایی که ترکیبات شیمیایی خاصی دارند در گسلها ، شکستگیها و فضای خالی بین ذرات و قطعات سنگ به تشکیل باریت منجر میشوند. همراه بعضی از کانسارهای گرمایی نقره ، سرب ،روی و فلوریت باریت نیز دیده میشود.
2- نوع رسوبی آتشفشانی:
کانسارهای باریت نوع لایهای بیشتر با ذخایر ماسیوسولفاید و ذخایر استراتی باند استراتی فرم رسوبی در ارتباط هستند. در ماسیوسولفیدهای نوع کروکوباریت در قسمت فوقانی و اطراف ذخیره ماسیوسولفید یافت میشود. در بعضی از کانسارهای استراتی باند استراتی فرم رسوبی ، لایههای باریتدار گزارش شده است. باریت به صورت لایهای و گاهی به صورت سیمان سنگ دیده میشود. لایههای باریتدار بیشتر به رنگ خاکستری هستند که از بالا و اطراف به چرت و شیلهای سیلیسی ختم میشوند. میزان باریت بین 50 تا 95 درصد متغیر است.
3- کانسارهای باریت بر جای مانده:
این کانسارها بدین طریق تشکیل میشوند که سنگ و یا رگه حاوی باریت در سطح زمین هوازده شده ، باریت به دلیل وزن مخصوص زیاد و مقاومت شیمیایی در محل باقی میماند و تشکیل کانسار باریت بر جای مانده را میدهد.
کاربرد و موارد مصرف باریت:
- حفاریهای نفت و گاز:
در حفاریهای عمیق برای نفت و گاز در طریقه روتاری و در مناطقی که فشار گاز یا مایع از پایین زیاد میباشد برای سونداژ نیاز به یک محصول سنگینی میباشد که ضمن چرخش از خروج مواد و جلوگیری و فشار آن را کنترل کند. به خاطر شرایط مناسب باریت در این مورد از آن استفاده میگردد. در این حالت پودر باریت به محلول معمولی آب و گل رس اضافه میشود. به خاطر خواص مفید این مخلوط مانند سنگینی خنثی بودن از نظر ترکیب شیمیایی ، تمیز بودن و قیمت نسبتا ارزان آن بسیار مورد پسند میباشد.
معمولا3.4 باریت تولید شده سالیانه در این زمینه جذب و مصرف میشود. باریت کانی ای حیاتی در صنعت حفاری نفت و گاز محسوب میگردد. طبق آمار سال 1980 ، حدود 90 درصد از باریت تولیدی دنیا در گل حفاری به مصرف رسیده است. باریت به دلیل وزن مخصوص بالا ، سادگی مصرف در حین کار ، خنثی بودن از نظر شیمیایی ، نرمی و مناسب بودن از نظر قیمت ، در گل حفاری مورد استفاده قرار میگیرد. میزان باریت مصرفی در هر کیلومتر حفاری حدود 429 تن گزارش شده است.
- تهیه مواد شیمیایی باریم دار:
دومین مورد مصرف مهم باریت به عنوان منبع تهیه مواد شیمیایی باریمدار است که مصارف متعدد آن در صنایع مختلف گسترده میباشد. سولفات باریم رسوب شده به عنوان سیل کننده رنگ ، پوشش در صنعت کاغذ سازی ، لاستیک سازی و مواد لینولئوم بکار میرود کلرور باریم در صنعت چرم سازی ، پارچه بافی و کربنات باریم به عنوان لعاب و پرداخت سرامیک بکار میرود.
از اکسیدهای باریم در صنعت شیشه سازی ، کورههای الکتریکی و متالوژی استفاده میگردد. هیدروکسید باریم معمولا در تصفیه و تهیه شکر از ملاس و نیترات آن یکی از اجزا گلولههای منور و چاشنی های انفجاری است. باریت همچنین در موارد متعددی به صورت فرعی در ترکیبات شیمیایی بکار گرفته میشود. 10% از کل باریت تولید شده برای مصرف در تهیه مواد شیمیایی باریمدار استفاده میشود. باريم با شعاع يوني1.36 انگستروم، پتانسيل يوني 1.5، الکترونگاتيوي0.85 ، عدد کوردينانسيون 8 بوده و از عناصر ليتوفيل محسوب مي شود.
باريم از نظر شيميايي بسيار شبيه به كلسيم است و فرم خالص آن به رنگ سفيد- نقره مشابه سرب است. اين فلز زماني در معرض هوا قرار مي گيرد، بسيار آسان اكسيد مي شود و با آب و الكل واكنش پذيري بالايي دارد و توسط آب و يا الكل تجزيه مي شود.
بيشتر مواد مركب حاوي عنصر باريم به علت وزن مخصوص بالاي آن كاني شفاف و سنگين ناميده مي شوند.
- مصارف باریت خرد شده :
باریت به صورت خرد شده مستقیما به عنوان روکش و پوشش لاستیک سازی و سیال کننده رنگ بکار میرود. همچنین اگر اندازه دانههای باریت خرد شده به اندازه ماسه درشت باشد میتوان از آن در صنعت شیشه سازی استفاده کرده در این حالت باریت به عنوان کمک ذوب تسهیل کننده کار روی شیشه و ایجاد کننده شفافیت بکار گرفته میشود. باریت خرد شده به عنوان پوشش سیمان لولههای زیر آب در نقل و انتقال نفت و گاز مصرف میشود. علت استفاده از باریت در این حالت به خاطر سنگینی و خنثی بودن آن میباشد.
- کاربرد باریت در سرامیک:
در شیشه سازی به عنوان همگن کننده ماده مذاب ، کاهش حباب و در درخشندگی و شفافیت محصول کاربرد دارد. شیشههای حاوی باریم شفاف تر و درخشنده تر از شیشههای سربی و یا Ca O هستند. سرامیک های پیشرفته حاوی باریم در صنایع الکترونیک (کندانسور ، گوشی ، بلندگوو تلفن) و مغناطیس دائم کاربرد دارند.
- کاربرد باریت در پرکنندهها:
باریت در صنایع رنگ سازی ، پلاستیک ، کاغذ و لاستیک به عنوان ماده پرکننده به مصرف میرسد. همچنین به دلیل وزن مخصوص بالا و خاصیت جذب اشعه رادیواکتیو ، در ساخت بلوکهای سیمانی کاربرد دارد. مخلوط لاستیک ، آسفالت و 10 درصد باریت در ساختن ایستگاهها و باند فرودگاه بکار میبرند. همچنین در صنایع داروسازی ، مواد منفجره ، آلیاژ ، حفاظت اشعه و … کاربرد دارد
باریت تولیدی در پارسیان
شرکت پارسیان با در اختیار داشتن معادن مختلفی از این کانی توانسته است این محصول را در دو نوع حفاری و کریستال تولید می گردد که درجه خلوص هر یک از آنها به ترتیب %84.5 و %92 می باشد. مش تولید شده از این محصول 200 مش و 325 مش می باشد.این شرکت توانایی تولید باریت با عیار مشخص و استاندارد API طبق سفارش مشتری را دارا می باشد .