بنتونیت بدلیل خواص نرم بودن تورم پذیری ،کلوئیدی و خوب مخلوط شدن با آب ،خمیری شدن ،پلاستیک بودن ،چسبندگی و چسبانندگی ،جاذب بودن و غیره دارای مصارف پر شماری است از جمله گل حفاری ،عامل چسباننده در ماسه های ریخته گری،جلوگیری از نفوذ آب از سدهاو کانالها و استخرهای اب ،عامل شفاف کننده مایعات بخصوص آبمیوه های،زلال کردن آب و صاف کردن مایعات از جمله پارافین ،گندله کردن مواد معدنی از جمله سنگ آهن ،گلوله کردن غذای دام و حیوانات اهلی ،ناقل در رنگها و سایر مواد اسپری شدنی چون سموم گیاهی و حیوانی ،پرکننده در خیلی از صنایع از جمله کاغذ و رنگ و غیره صنایع پاک کننده از جمله صابون سازی ،تهیه بعضی از انواع سرامیک جهت تکمیل فرمول بدنه یا لعاب ،تهیه سموم کشاورزی و دفع افات نباتی ،صنایع دارو سازی ،به عنوان فیلتر ، به عنوان کاتالیزور،رنگبری روغنهای صنعتی ،نفتی و خوراکی ؛جدا کردن صمغ از بنزین ولجن های اسیدی از روغنها ،آتش نشانی ،صنعت کرم ابریشم در معادن ذغالسنگ جهت فرونشاندن آتش و یا برای پوشش دیواره های محل استخراج شده جهت ممانعت از ورود هوا و ممانعت از خود سازی ذغال و غیره .
مونت موریونیت یا بنتونیت ها را با توجه به کاربرد های فراوان آنها به طور خلاصه به شرح زیر دسته بندی می نمایند.
- بنتونیت کلسیم
- بنتونیت سدیم
- مونت موریونیت معروف به خاک اسیدی
کاربرد این بنتونیتها به طور خلاصه بدین شرح زیر می باشد .
- بنتونیت کلسیم
در ماسه ریخته گری ،جاذب های روغن و گریس ،فیلتر کردن و تصفیه ،غذای دام و حیوانات اهلی .
- بنتونیت سدیم
گلهای حفاری ،ماسه ریخته گرری ،گندل سازی ،غذای حیوانات ،نیازهای مهندسی سیویل.
- مونت موریونیت معرو ف به خاک اسیدی
کف لانه های حیوانات خانگی ،جاذب گریس و روغن ،روان سازی ،ناقل رنگ و غیره بنتونیت کلسیم و خاکهای طبیعی فعال بیشتر بدلیل خواص جاذب بودن کاتالیزوری ،توان تعویض کاتیونی و بالاخره چسبانندگی آنها ارزشمند هستند.
1-2- گل حفاری
بنتونیت بدلیل تعلیق پذیری و استاندارد سیلان در غلظت های بالا و قدرت آب بندی در اثر تورم از حدود 70 سال پیش به عنوان گل حفاری مصرف می شود .این نوع بنتونیت بیشتر از نوع سدیک یا تورم پذیر است .بنتونیت کلسیم یا خاک اسیدی بندرت برای این کار مصرف می شود .
برای این کار بصورت گل (مخلوط ساده بنتونیت باآب) که به گل و انیلا(Vanilla ) معروف است در می آورند و در چاهها و گمانه های حفاری تزریق می کنند تا دیواره آنها را به صورت ژل پوشانده ،ترک و شکاف های دیواره گمانه ها پر کرده و موجب کاهش آب ( افت آب ) تزریقی در گمانه گردد.لیزی و سیلان آن (در اثر جریان یاببی) حرکت دستگاه حفاری را در گمانه ها آسانتر می نماید.
در گمانه هائی که کناره دریا و یا در میان سازند های آبدار ،حفر می شود ،تزریق بنتونیت به تنهایی یا با مواد دیگر مانع نفوذ بیش از حد آب بداخل این گمانه ها می شود برای آزمایش تعلیق و غلظت پذیری 22/5 گرم بنتونیت را با 350 سانتی مکعب آب مقطر مخلوط کرده و زمان تعلیق و غلظت آنرا تعیین می کنند و با غلظت سنج مخصوص در 300-600 دورییلد(Yield ) آنرا اندازه گیری می نمایند که ییلد مورد نظر حداقل بایستی 90 bbl در هر تن باشد این مخلوط را سپس از فیلتر پرس تحت فشار گذرانده و حجم آب بدست آمده را اندازه گیری می کنند روش دیگر آزمایش سرند تر است برای این کار 1گرم بنتونیت با نرمی 200 مش را با 350 سانتی متر مکعب آب مخلوط کرده و از سرند مخصوص می گذرانند. باقیمانده روی الک را خشک کرده و وزن می نمایند تا درصد بنتونیت رد شده از سرند تعیین شود این رقم نباید از 2/5 درصد بیشتر باشد در مورد آتاپولژیت این رقم 8 درصد است .
بیشترین کاربرد بنتونیت برای گل حفاری در ده سال 1971 تا 1981 در سال 1981 بوده است .چنانکه کشورهای غربی در این سال حدود 1/8 میلیون تن در چاههای نفت مصرف کرده ند که اغللب از نوع سدیک بوده است .در این میان امریکا بزرگترین مصرف کننده در این صنعت است و در سال 1981 به تنهایی حدود 940 هزار تن ،یعنی نصف مصرف دنیای غرب را به خود اختصاص داده است .در جائی که آب معدنی در ناحیه حفاری مانع کار شود از رس های نوع هورمیت یا به عبارتی آتاپولژیت و سپیولیت به جای بنتونیت استفاده می کند . حداکثر رطوبت بنتونیتی که برای گل حفاری به کار می رود به طور استاندارد و برای زمان تحویل و حمل، 10 درصد برای بنتونیت و 16 درصد برای آتاپولژیت است .
مزایای استفاده از بنتونیت فعال شرکت کانی فراوران پارسیان نسبت به ذغال ونمک و یا مخلوط هر دو:
۱) به دلیل خاصیت خورندگی بسیار بالای نمک ، پس از مدت کوتاهی الکترودها واتصالات مربوطه به طور کامل از بین رفته وبایستی با صرف هزینه های اضافی،اقدام به تعویض الکترودها نمود درصورتی که بنتونیت (محصول اختصاصی شرکت توس ارت خاوران برای مصارف کاهنده مقاومت زمین) باعث حفاظت ازصفحه مسی می گردد.
۲) براثر بارندگی های سالیانه ، پس ازمدتی نمک شسته شده وبه لایه های زیرین زمین منتقل می شود ومقاومت زمین مجدداً افزایش می یابد . ضمناً تأثیر نامناسبی برسفره های آب زیرزمینی نیز دارد.
۳) بنتونیت (محصول اختصاصی شرکت توس ارت خاوران برای مصارف کاهنده مقاومت زمین) فاقد مواد شیمیایی خطرناک بوده وبا محیط زیست کاملاً سازگارمی باشد.
۴) به دلیل خاصیت جذب آب بالای بنتونیت (محصول اختصاصی شرکت توس ارت خاوران برای مصارف کاهنده مقاومت زمین)، تا مدت طولانی رطوبت را درخود نگه می دارد وبه این دلیل برای زمین های خشک وکویری بسیار مناسب است .
۵) استفاده از بنتونیت (محصول اختصاصی شرکت توس ارت خاوران برای مصارف کاهنده مقاومت زمین) از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است زیرا علاوه بر قیمت پایین تر وکیفیت مناسب تر نسبت به ذغال ونمک ، دراین طرح حجم وعمق شبکه ارت کاهش می یابد .
۶) بالا بودن خاصیت تبادل یونی بنتونیت .
7) بنتونیت (محصول اختصاصی شرکت توس ارت خاوران برای مصارف کاهنده مقاومت زمین) قابلیت استفاده درانواع روش های اجرایی سیستم زمین را داراست .
۸) استفاده از بنتونیت (محصول اختصاصی شرکت توس ارت خاوران برای مصارف کاهنده مقاومت زمین) درزمین های سنگی وسنگ لاخی توصیه جدی می شود.
۹) بالا بودن طول عمر مفید میله ارت وصفحه به علت ممانعت از اکسید شدن وپدیده خوردگی .
۱۰) حمل ونقل آسانتر و تمیزتر نسبت به ذغال ونمک.
۱۱) درصورت رعایت دستور العمل استفاده از بنتونیت (محصول اختصاصی شرکت کانی فراوران پارسیان برای مصارف کاهنده مقاومت زمین) ، مقاومت نهایی را تا زیر۲ اهم کاهش می دهد .
کاربرد های در خوراک دام و طیور
بنتونیت‌های سدیم و کلسیم، در بیشتر موارد برای تولید خوراک‌های حیوانی به کار می‌روند. بنتونیت سدیم دارای ظرفیت بافری می‌باشد که نقش مهمی در تغذیه نشخوارکنندگان ایفا می‌کند. بطور کلی بنتونیت دارای اثرات بسیاری در تغذیه دام از قبیل بهبود دهنده شرایط تخمیر در شکمبه، جذب پروتئین محیط، بهبود تولید و بازده غذایی، بهبود متابولیسم نیتروژن در شکمبه و کاهش عوامل بیماری‌زا در روده و جاذب آفلاتوکسین مواد خوراکی می باشد .
با بررسی اثر بنتونیت سدیم و بی‌کربنات سدیم بر عملکرد پروار و خصوصیات مدفوع گوساله‌های نر هلشتاین گزارش کردند که افزودن چهار درصد بنتونیت سدیم اثر معنی‌داری در بهبود میزان افزایش وزن، میزان خوراک مصرفی، ضریب تبدیل خوراک و نمره مدفوع در مقایسه با گروه شاهد و گروه دریافت کننده بی‌کربنات سدیم داشت.
یکی از راه‌های بهبود بازده غذایی دام‌های کشور بخصوص گوساله‌های پرواری، استفاده بیشتر از مواد متراکم در جیره دام‌ها می‌باشد. در صورتی که بتوان با استفاده از مواد قابل دسترس، عوارض سوء ناشی از مصرف زیاد مواد متراکم در جیره گوساله‌های پرواری را به حداقل رساند، شرایط تخمیر در شکمبه و بازده خوراک بهبود پیدا می‌کند. از این مواد می‌توان به مواد افزودنی معدنی مانند بنتونیت و زئولیت به دلیل داشتن خصوصیات بافری و قدرت تبادل کاتیونی اشاره کرد .
گزارش کردند که استفاده از دو درصد بنتونیت فرآوری شده و نشده یا کولینوپتیولیت تأثیری بر غلظت نیتروژن آمونیاکی حاصل از سطوح مختلف پروتئین قابل تجزیه در شکمبه در شرایط آزمایشگاهی نداشت اما چهار درصد آن به طور مؤثری غلظت نیتروژن آمونیاکی را خصوصاً در ساعات اولیه پس از انکوباسیون کاهش داد و این اثر با بالارفتن میزان تجزیه پذیری پروتئین بیشتر شد. به این ترتیب استفاده از چهار درصد بنتونیت فرآوری شده یا کولینوپتیولیت را برای جلوگیری از مسمومیت آمونیاکی در نشخوارکنندگان توصیه کردند.
بنتونیت از طریق مداخله در حرکت پروتوزوآهای مژک دار، فعالیت آنها را کاهش می‌دهد. بنتونیت به دلیل داشتن سطح گسترده و وجود بار الکتریکی در این سطح، نرخ دستگیری باکتری‌ها را توسط پروتوزوآها کاهش می‌دهد و بنابراین جمعیت باکتریایی و قارچی را در مایع شکمبه افزایش می‌دهد .
بر اساس تحقیقات انجام شده، بنتونیت با جذب اسیدهای آمینه آزاد، آنها را از معرض تخمیر شکمبه‌ای دور نموده و به این طریق سبب می‌شود که بهتر در دسترس دام قرار گیرند. علاوه بر این بنتونیت قادر به محافظت پروتئین جیره، از تاثیر آنزیم‌های تجزیه کننده پروتئین است . همچنین با اضافه کردن ٣ و۶ درصد بنتونیت به کنسانتره، فعالیت تخمیری شکمبه بهبود پیدا کرد .
در آزمایشی جایگزینی پروتئین کنجاله سویا همراه با بنتونیت سدیم، به جای آرد ماهی در جیره نشان داد که اضافه کردن بنتونیت سبب بهبود معنی‌دار در افزایش وزن روزانه و خوراک مصرفی می‌شود.
بنتونیت سدیم توانایی بالایی برای جذب آفلاتوکسین‌ها دارد و برای سم‌زدایی خوراک آلوده به قارچ در برخی مناطق استفاده می‌شود. در تغذیه دام، بنتونیت به عنوان محافظت‌کننده دستگاه گوارش عمل می‌کند و با باند کردن آفلاتوکسین‌های موجود در دستگاه گوارش، جذب آنها را در اندام‌ها کاهش می‌دهد .
بنتونیت تولیدی در پارسیان
شرکت پارسیان با در اختیار داشتن معادن مختلفی از این کانی توانسته است این محصول را در انواع بنتونيت سديمي و کلسيمي با مش 325 و بالاتر تولید کند .
بنتونيت جذبي و بنتونيت ايلدي براي مصرف متالورژی و حفاري می باشد و انواع بنتونيت براي کشاورزي دام و طيور متالورژی و ريخته گري به صورت گندوله نیز موجود می باشد. همچنین قابلیت تولید بنتونیت فعال جهت رنگ بری روغن های خوراکی و رنگبری نواع خاک ها کار برد دارد. اين شرکت توليد انواع پودر بنتونيت را به سفارش مشتري به صورت فله وبستنه بندي در کيسه هاي يک تني و 35 کيلوئي با قيمت مناسب و کيفيت تضميني به مشتريان تحويل می دهد.
